จากเหตุการณ์แผ่นดินไหวและสึนามิทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือของญี่ปุ่นเมื่อ ปลายสัปดาห์ที่ผ่านมามีผู้เสียชีวิตเรือนหมื่น นับเป็นโศกนาฏกรรมที่น่าเห็นใจชาวญี่ปุ่นยิ่งหนักที่ต้องประสบภัยธรรมชาติ เช่นนี้

 แต่ภัยพิบัติยังไม่หมดแค่นั้น ที่ต้องติดตามอย่างใกล้ชิดคือการระเบิดของเตาปฏิกรณ์นิวเคลียร์ของโรงงาน ไฟฟ้า มีการรั่วไหลของสารกัมมันตภาพรังสี แม้ว่าทางการจะออกมายืนยันในช่วงแรกว่า สารกัมมันตภาพรังสีที่รั่วไหลออกมานั้นมีปริมาณน้อยก็ตาม ก็ยังสร้างความหวาดวิตกให้แก่ประชาชนชาวญี่ปุ่นที่เคยรับรู้ประสบการณ์จากผล ร้ายที่ตามมาหลังเหตุการณ์ระเบิดปรมาณูในสงครามโลกครั้งที่ 2 ที่เมืองฮิโรชิมาและนางาซากิเมื่อ 66 ปีก่อนจนมีผู้เสียชีวิตและบาดเจ็บสูงถึงกว่า 2 แสนคน เหตุการณ์ครั้งนั้นทำให้วงการแพทย์ได้เริ่มรู้จักมหันตภัยจากสารกัมมันตภาพ รังสีมากยิ่งขึ้น

 

 ในบ้านเราแม้จะไม่เคยมีการรั่วไหลของสารกัมมันตภาพรังสีอย่างรุนแรงก็ ตาม แต่เหตุการณ์เมื่อต้นปี 2543 ที่มีคนเก็บของเก่าไปเปิดกระบอกลึกลับที่ภายในบรรจุสารกัมมันตภาพรังสีโค บอลท์ 60 ด้วยความรู้เท่าไม่ถึงการณ์จนได้รับรังสีกันไปเต็มๆ มีผู้เสียชีวิตอย่างรวดเร็ว 3 ราย ส่วนที่เหลือก็พิการต้องถูกตัดนิ้วและตามมาด้วยสุขภาพที่ย่ำแย่ไปตามๆ กัน

 ผลร้ายที่ตามมาหลังการรั่วไหลของสารกัมมันตภาพรังสี นอกจากความผิดปกติจากการได้รับรังสีสูงแบบเฉียบพลัน ซึ่งมักลงเอยด้วยการเสียชีวิต อันเนื่องมาจากการที่รังสีมีผลต่อไขกระดูก ระบบทางเดินอาหาร ระบบหัวใจหลอดเลือด และระบบประสาทส่วนกลาง ตามแต่ปริมาณของรังสีที่ได้รับแล้วนั้น ผลร้ายที่ตามมาแบบเรื่อยๆ มาเรียงๆ แบบระยะยาวกว่าก็คือ การเป็นมะเร็ง อันมีสาเหตุมาจากการเปลี่ยนแปลงของดีเอ็นเอและยีนของเซลล์แบบค่อยเป็นค่อยไป

เราพบว่าไขกระดูกและต่อมไทรอยด์เป็นอวัยวะที่ไวต่อการได้รับรังสีมากกว่าอวัยวะอื่น โดยเฉพาะอย่างยิ่งมะเร็งเม็ดเลือดขาวหรือลิวคีเมีย ที่เกิดจากความผิดปกติของไขกระดูก เป็นมะเร็งที่พบได้บ่อยที่สุดในบรรดามะเร็งที่เกี่ยวข้องกับการได้รับรังสีและมักเกิดขึ้นเร็วภายในเวลา 2-3 ปีเมื่อเทียบกับมะเร็งประเภทอื่นๆ

 มะเร็งอื่นๆ ที่มีความสัมพันธ์กับการได้รับรังสี แต่มักเกิดในระยะเวลาที่นานกว่าคือ 10-15 ปีหลังได้รับรังสี ได้แก่ มะเร็งของต่อมไทรอยด์ มะเร็งปอด มะเร็งผิวหนัง มะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดมัลติเพิล มัยอิโลมา มะเร็งเต้านมและมะเร็งกระเพาะอาหาร

 สารกัมมันตรังสีที่เป็นข่าวอยู่ในเวลานี้ ทั้งสารไอโอดีน 131 และซีเสี่ยม 137 มีคุณอนันต์ในการผลิตพลังงานไฟฟ้า มีประโยชน์ในทางการแพทย์คือนำมาใช้ในการรักษาโรคต่อมไทรอยด์เป็นพิษ และใช้รังสีที่ปล่อยออกมาจากสารดังกล่าวในปริมาณที่เหมาะสมในการรักษามะเร็ง ในทางตรงกันข้ามก็มีโทษมหันต์ ถ้าไม่สามารถควบคุมการรั่วไหลได้ หากปริมาณรังสีที่รั่วออกมานั้นมีมากเกินแทนที่จะช่วยรักษามะเร็ง กลับเป็นสาเหตุให้กลายเป็นมะเร็งได้ในอนาคต

 ก่อนจากขอฝากภาพเครื่องหมายสัญลักษณ์เตือนภัยทางรังสี มีรูปวงกลมตรงกลางและใบพัด 3 แฉกสีม่วงแดงบนพื้นสีเหลือง เห็นเครื่องหมายนี้ที่ไหนแปลว่า สิ่งของชิ้นนั้นหรือบริเวณนั้นมีรังสีหรือสารกัมมันตรังสีอยู่ที่สำคัญ ถ้าไม่มีอะไรเกี่ยวข้อง อย่าไปป้วนเปี้ยนแถวนั้น ไปหาอะไรอย่างอื่นทำไกลๆ ดีกว่าครับ...ขอบอก

"นพ.วีรวุฒิ อิ่มสำราญ"